Egile-eskubideek obra batean islatzen den adierazpen-modu originala babesten dute, baina ez ideiak, informazioak, teoriak edo printzipioak. Gai, arlo edo trama berari buruz zenbait obra sor daitezke, eta guztiak egongo dira babestuta. Adibidez, liburu asko idatz daitezke trama berari buruz edo koadro asko margotu daitezke gai berari buruz. Obra batek duen informazio hutsa ere erabil daiteke, baldin eta zeure hitzekin idazten baduzu. Obra berri bat ezin da izan aurreko obra baten kopia bat. Kopiak ez ditu originaltasun-betekizunak betetzen.
Egile-eskubideen xedea pertsona batek sortutako obra bat da. Obra literarioa, artistikoa edo zientifikoa izan daiteke. Obra literarioa edo azalpenezkoa izan daiteke, idatzizko edo ahozko aurkezpena, obra eszenikoa edo konposizioa, obra zinematografikoa, obra fotografikoa edo arte bisualetako beste obra bat. Zerrenda ez da luzea, baina obra bat edozein modutan ager daiteke.
Obra literarioen artean sartzen dira, adibidez, liburuak, artikuluak, narrazio laburrak eta olerkiak. Jabetza Intelektualari buruzko Legearekin bat, obratzat hartzen dira mapak eta beste azalpen-marrazki batzuk, formatu grafiko edo plastikoan egindako obrak, eta ordenagailu-programak. Aldiz, legeak, erregelamenduak eta dagozkien proiektuak, organo jurisdikzionalen ebazpenak eta erakunde publikoen egintza, akordio, eztabaida eta irizpenak, eta aurreko testu guztien itzulpen ofizialak, ez daude egile-eskubideekin babestuta. Hala ere, jabetza intelektualeko eskubideen babespean egon daitezke aurrekoen argitalpen-ekoizpen jakin batzuk.
Arte ederretako obren artean sartzen dira, adibidez, pinturak, marrazkiak eta eskulturak.
Egile-eskubideek ez dute eskubide esklusibo bat ematen ideia, informazio edo printzipio baterako, baizik eta obraren adierazpen-modu original eta sortzailerako.
Jabetza Intelektualari buruzko Legea, 10. art.
Lan sortzaile batek obra-babesa jasoko badu, obra-mailara iritsi behar du, hau da, originala izan behar du. Gutxieneko originaltasun-atalasea gainditzea aipatzen da. Ez da eskatzen kalitatea edo balio artistikoa. Obra “txar” edo “itsusi” bat ere babestuta egon daiteke, egile baten lan sortzaile independente eta originalaren emaitza baldin bada. Originaltasun-atalasea gainditzen den edo ez, kasuan kasu erabakitzen da. Ohiko irizpide gisa, originalak dira egilearen ahaleginaren emaitza diren eta egilearen aztarna edo nortasuna islatzen duten obrak, erabaki libre edo sortzaileen emaitza direnak. Babestuta egoteko, obra batek originala izan behar du.
Obra-maila gainditzea modu desberdinetan zenbatetsi da, obra motaren arabera. Obraren luzerak ez du eragiten babes-mailan. Olerki labur bat, txio edo publizitate-eslogan bat ere egile-eskubideekin babestuta egon daiteke.
Jabetza Intelektualari buruzko Legeak egile-eskubideen antzekoak diren eskubide jakin batzuk ere babesten ditu. Horiei eskubide hurko deitzen zaie. Eskubide hurkoek artista interpretatzaile edo exekutatzaileak eta haien emanaldiak, fonograma-ekoizleak, zinema-ekoizleak, irrati-hedapeneko enpresak, argitalpen editorialen eta prentsa-argitalpenen argitaratzaileak, datu-baseen fabrikatzaileak eta argazki soilak egiten dituztenak babesten dituzte, besteak beste.
Eskubide hurkoak egile-eskubideen antzekoak dira alderdi askotan. Desberdintasun nabarmenena da babes-epeak iraupen desberdina duela, kasu bakoitzaren arabera. Gainera, eskubide hurkoen babesa jasotzeko, ez da beharrezkoa originaltasun-betekizuna betetzea.
Eskubide hurkoen babesak barne hartzen ditu, adibidez, grabazio diskografikoen edo filmen kopia, zuzenean grabaziotik edo irratitik hartutako grabazioen aurkezpen publikoa, edo argazki soilen kopia eta erabilera. Hortaz, irudi-eta soinu-grabazioak, edo argazki soilak, kopiatu eta erabiltzeko, eskubide hurkoen titularraren baimena behar da.
Jabetza Intelektualari buruzko Legea, 105. artikulua eta hurrengoak.
Datu-basetzat hartzen dira obren, datuen edo modu sistematiko eta metodikoan antolatutako bestelako elementu independenteen bildumak, banaka eskuragarriak direnak baliabide elektronikoen bidez edo beste modu batean.
Originalak badira, egile-eskubideekin babesten dira, eta, ez badute originaltasun-baldintza betetzen, gutxienez, babestuta geratuko da datu-basearen fabrikatzailearen sui generis eskubidea. Horrek eduki osoa edo zati handi bat ateratzea eta/edo berrerabiltzea galaraz dezake, baita datu-base baten edukia behin eta berriz edo sistematikoki ateratzea eta/edo berrerabiltzea ere, baldin eta datu-base horren ohiko ustiapenaren aurka egiten duten egintzak badira edo fabrikatzailearen legezko interesei kalte egiten badiete. Datu-baseen fabrikatzailearen sui generis babes-eskubidea mugatuagoa da eta indarraldi laburragoa du, egile-eskubideen babesak baino, adiera hertsian. Fabrikatzailearen sui generis eskubidearen babesa 15 urtez da baliozkoa, fabrikazio-prozesua amaitu zen urtetik, hurrengo urteko urtarrilaren 1etik aurrera. Lehen aurreikusitako epea iraungi baino lehen publikoaren eskura jarritako datu-baseen kasuan, babes-epea hamabost urtera iraungiko da, datu-basea lehen aldiz publikoaren eskura jarri eta hurrengo urtarrilaren 1etik aurrera.
Fabrikatzaileak edukia lortzeko, egiaztatzeko edo aurkezteko funtsezko inbertsioa egin duen (finantza-baliabideak, denbora, ahalegina, energia edo antzeko beste batzuk) datu-base bati aplikatzen zaio babesa. Kontua bilketa-lana eta egindako inbertsioa babestea da, ez datu-basean jasotako informazioa.
Egile-eskubideek ez dituzte babesten lehengaien proportzioak eta bestelako informazioak, ezta arau teknikoei baino erantzuten ez dieten sorkuntzak ere. Edozelan ere, sukaldaritza-errezetei buruzko liburu edo artikulu bat, osorik hartuta, independentea eta originala izan daiteke eta, hortaz, egile-eskubideekin babestuta egon. Jaki bat aurkezteko modua ere obra bat izan daiteke, originala bada.
Elurrezko eskultura bat eta hareaz egindako estatua bat egile-eskubideekin babestutako obrak izan daitezke, iraunkorrak ez izan arren.
Abesti bateko estrofa edo esaldi bat nahikoa originala izan daiteke, eta, hortaz, originaltasuna izan, laburra izan arren. Horregatik, oro har, egilearen baimena behar da, bere obrako esaldi batzuk edo estrofa bat bakarrik kopiatu arren.
Arte aplikatuetako objektuek, hala nola altzariek eta arropak, oro har, forma espezifiko bat izaten dute, eta hori funtzioaren arabera zehazten da. Bestela esanda, objektu horien forma hein handiagoan da arau teknikoen araberakoa, erabaki sortzaileen araberakoa baino.
Horregatik, bitxi, altzari, arropa eta antzeko objektuen itxura diseinu industrial gisa erregistratzeak eskaintzen duen babesa da egokiena. Hala ere, objektu horiek originaltasun nahikoa badute, egile-eskubideen babesa ere izan dezakete. Originala bada, artisau-lana egile-eskubideekin babestuta egon daiteke.
Oro har, gailu edo tresna baten erabilera azaltzen duten marrazkiak edo argibideen gidaliburuak ez dira izaten egilearen erabaki sortzaile eta pertsonalen emaitza, baizik eta arau teknikoen emaitza, eta, beraz, originaltasun-maila txikia edo nulua dute.
Besteren obren bildumak, eta datuen edo bestelako elementu independenteen bildumak, hala nola antologiak eta datu-baseak, baldin eta haien edukien aukeraketaren edo antolaketaren ondorioz sorkuntza intelektualak badira, egile-eskubideekin babestuta egongo dira. Bildumen babesa haien egiturari dagokio soilik, hots, edukien aukeraketa edo antolaketa aditzera emateko moduari, eta ez da haietara hedagarria.
Bildumen babesa edukiek izan dezaketen babesarekiko independentea da.
Alcalá, 21, 2.º dcha.
28014 Madrid
