Os dereitos de autor compóñense de dous tipos de dereitos: de explotación e morais.
O autor ten o dereito exclusivo a decidir se se fan copias da súa obra e se a obra se pon a disposición do público. O autor tamén pode decidir se a súa obra pode modificarse, traducirse a outro idioma, presentarse ou expresarse noutro xénero de literatura ou arte ou utilizando outro método. Noutras palabras, se se quere usar unha obra creada por outra persoa como tal ou nunha forma modificada, para iso precísase o permiso do autor. Se se trata dunha obra creada conxuntamente por varias persoas, precísase o permiso de cada un para usar a obra.
Un autor é unha persoa que creou unha obra. Un autor pode ser, por exemplo, un escritor, compositor, letrista, director de cine, guionista, fotógrafo, ilustrador, etc. Un autor é sempre unha persoa física. Porén, no caso dos programas de ordenador, a Lei de Propiedade Intelectual permite que poidan ser consideradas autoras tamén persoas xurídicas. Non importa a idade do autor, un menor de idade tamén pode ser autor e estar protexido por dereitos de autor.
Se dúas ou máis persoas crean unha obra xuntas, orixínase unha obra en colaboración. Os dereitos de autor nunha obra en colaboración xéranse para os autores conxuntamente. Precísase o permiso de todos eles para usar a obra.
Por outro lado, son obras colectivas as creadas por iniciativa e baixo a coordinación dunha persoa natural ou xurídica que a edita e divulga baixo o seu nome e está constituída pola reunión de achegas de diferentes autores cuxa contribución persoal se funde nunha creación única e autónoma, para a que fora concibida sen que sexa posible atribuír separadamente a calquera deles un dereito sobre o conxunto da obra realizada. Son obras colectivas os xornais, dicionarios, entre outras.
Salvo pacto en contrario, os dereitos sobre a obra colectiva corresponderán á persoa que a edite e divulgue baixo o seu nome.
Un autor pode ceder todos ou parte dos seus dereitos a outra persoa, por exemplo, unha editorial, unha produtora ou incluso unha empresa. O cesionario convértese no titular dos dereitos que lle foron cedidos.
O titular dos dereitos é a quen pertencen os dereitos en virtude da Lei de Propiedade Intelectual. O titular dos dereitos pode ser o autor orixinal da obra ou a quen o autor cedera, na súa totalidade ou en parte, os seus dereitos de autor. Entre os titulares de dereitos inclúense, por exemplo, un editor, un produtor de cine e un produtor de son. A cesión dos dereitos de autor pode acordarse, por exemplo, nun contrato de publicación, discográfico, cinematográfico, de traballo, de convenio colectivo, etc. Nun contrato de licenza ou de concesión, como norma xeral, acórdase a cesión dun dereito de uso determinado, como o dereito a usar un material didáctico electrónico ou un audiolibro. O destinatario dun dereito de uso non se converte no titular dos dereitos.
Ser propietario dunha copia dunha obra, como un libro, a gravación dunha película ou un cadro non xera dereitos de autor sobre a obra para o propietario.
Lei de Propiedade Intelectual Art. 17.
Aos dereitos patrimoniais pertence o dereito exclusivo a decidir
O dereito a realizar copias cobre calquera forma de reprodución da obra. Realizar unha copia é, por exemplo, gravar unha obra en formato dixital, escaneala, fotocopiala ou outra reprodución. Entre os dereitos exclusivos do autor tamén se inclúe o dereito a decidir se copiar a obra nunha forma modificada.
O dereito a decidir se realizar copias dunha obra tamén se aplica a unha parte da obra. Por exemplo, para copiar un verso dun poema ou unha parte dun artigo esíxese o permiso do autor, salvo que poida ser de aplicación algún límite ou excepción.
Unha obra comunícase publicamente ou ponse a disposición do público cando, por exemplo, se interpreta unha composición nun concerto, se proxecta unha película nun cine, se colga unha fotografía nun sitio web ou se pon á venda un libro nunha libraría. Unha obra pode pórse a disposición do público, por exemplo, a través dunha rede informática, presentando ou mostrando a obra en público.
Porén, por exemplo, no ámbito familiar, estritamente doméstico, poden verse películas libremente porque nese caso non se trata dunha comunicación pública. Tamén pode entregarse a un familiar ou amigo unha copia dunha obra individual realizada para uso privado.
Lei de Propiedade Intelectual Art. 17 e seguintes.
Os dereitos morais inclúen dous elementos principais: o dereito de paternidade e o dereito de integridade.
En canto ao uso dunha obra, o dereito de paternidade significa a obriga de indicar o nome do autor en relación co uso. O nome debe indicarse de acordo coas boas prácticas cando se realiza unha copia da obra ou cando a obra se pon a disposición do público, por exemplo, presentándoa publicamente. Non hai regras exactas sobre onde e como indicar o nome. O nome debe incluírse no contexto ao que pertenza convenientemente en cada caso particular.
O dereito á integridade implica que unha obra non pode modificarse de xeito que ofenda o valor literario ou artístico, os lexítimos intereses ou a reputación do autor. A obra tampouco debe pórse a disposición do público dun modo ou nun contexto ofensivo.
Lei de Propiedade Intelectual Art. 14.
Como regra xeral, o autor ten o dereito exclusivo a decidir sobre o uso da súa obra. Porén, na Lei de Propiedade Intelectual existen varias excepcións aos dereitos exclusivos do autor. Estas denomínanse límites ou excepcións aos dereitos de autor. En virtude dos límites ou excepcións, a obra pode usarse sen o permiso do autor.
Dous límites habituais son o límite de copia privada e o límite de cita. A Lei de Propiedade Intelectual tamén contén un límite en beneficio do profesorado da educación regrada impartida en centros integrados no sistema educativo español (artigo 32.3) e para centros universitarios (32.4) para a ilustración con fins educativos.
Estes límites aplícanse tanto a centros públicos como privados. No caso de centros educativos de grao inferior á educación universitaria, por exemplo, institutos ou escolas, para levar a cabo copias de libros de texto ou distribuír as copias ou poñelas a disposición dos alumnos precísase autorización dos titulares de dereitos ou da entidade de xestión que os representa. CEDRO concede licenza a centros educativos para que poidan facer copias de obras textuais e as poidan compartir cos alumnos.
Ao usar a obra, deben respectarse os dereitos morais do autor, ou sexa, debe mencionarse o autor e a fonte.
Alcalá, 21, 2.º dcha.
28014 Madrid
